We zijn bij Personal Swimming altijd bezig met ontwikkelingen binnen de (zwem)sport. Zo houden we ook de topsport nauw in de gaten en proberen we daar zoveel mogelijk van toe te passen bij onze eigen zwemmers. We vroegen daarom fysiotherapeut Jan Herber voor input. In onderstaand artikel van Jan lees je alles over de Fascie. 


Door Jan Herber

Fascia is een verzamelnaam voor alle spanning-gerelateerde structuren in het lichaam. Je kunt hierbij denken aan spieren, pezen, apponeurosen (plat wit vlies om een pees heen) en ligamenten (banden die botten of kraakbeen verbinden). Ook huid en onderhuid maken deel uit van dit verzamelbegrip.

Vroeger overheerste de gedachte dat elke structuur op zichzelf stond. Inmiddels weten we dat de fascia georganiseerd zijn in ketens. Meer weten hierover? Google eens naar ‘Anatomy Trains’ en je zult in een wereld terechtkomen waar je wellicht geen idee van had.

TENSEGRITY 
Een ander begrip dat sterk gerelateerd is aan fascia is tensegrity. Dit woord is een samenvoeging van ‘tension’ en ‘structural integrity’ en verwijst naar de integriteit van structuren gebaseerd op een evenwicht tussen trek- en drukbelastingen.

Ter verduidelijking maken we de vergelijking met de bouw. Trekkrachten worden hier opgevangen in flexibele staalkabels: in het menselijk lichaam alle weke delen en contractiele structuren. Duwkrachten worden in de bouw opgevangen in staven van staal aluminium of hout: in het menselijk lichaam vertegenwoordigd door het skelet.

Vroeger dachten we dat het skelet ons rechtop hield, zoals de stenen in een gebouw houden de botten ons overeind. Nu weten we dat een samenspel tussen alle componenten (tensegrity) ons overeind houdt en ons elke gewenste vorm kan laten aannemen.

De gedachte is namelijk dat we vervormbaar zijn en allemaal een bepaalde hoeveelheid ruimte tot onze beschikking hebben. Echter maken we niet allemaal gebruik van die ruimte. Door het doen van bepaalde oefeningen kunnen we de grenzen van onze eigen ruimte verkennen, en door veel te bewegen ook vergroten. De oefeningen die we doen richten zich dus op ketens en niet op solitaire structuren.

PROGRAMMA
Er zijn paralellen te ontdekken tussen deze oefeningen en yoga. In het topzwemmen gebruiken we een aantal methodes naast elkaar, en hebben aldus een veelomvattend programma ontwikkeld in het kader van blessurepreventie. Dit programma bevat yoga en fascia oefeningen, en oefeningen gericht op mobiliteit, stabiliteit en flexibiliteit.

EMOTIES
Voorheen dachten we dat bindweefsel geen andere functie had dan het verbinden van a en b. We weten nu dat dit weefsel zelf ook kan aan- en ontspannen onder invloed van het autonome zenuwstelsel. Je ziet hier bijvoorbeeld ook een relatie tussen lichaamshouding en emotionele situatie.

De ruimte die we hebben is dus ook afhankelijk van onze geestelijke gesteldheid: ben je boos, verdrietig, moe, of juist vrolijk en uitgerust? Het maakt een groot verschil in de ruimtes die we op dat moment kunnen gebruiken.

ZWEMMEN
In zwemmen willen we graag goed kunnen roteren en strekken. Daarnaast moet de flexie op orde zijn voor bijvoorbeeld de start en keerpunten. Met de fascia oefeningen doen we een beroep op precies deze onderdelen. Ga ervan uit dat elke beweging zijn oorsprong vindt in het centrum van het lichaam: een (relatieve) beperking in de wervelkolom heeft gevolgen voor de mogelijkheden in bijvoorbeeld de schouders. We zien dat de meeste schouderbeperkingen hun oorsprong vinden in de wervelkolom.

TOPSPORT
De Nederlandse zwemploeg werkt al langer met deze dynamische stretch- of fascie-oefeningen. De laatste jaren is dit uitgegroeid tot zo’n 50% van de dryland trainingen. Je hebt na het lezen van bovenstaand artikel vast het idee dat dit jou ook zou kunnen helpen. Daarom hebben we voor het programma van Personal Swimming gekeken welke oefeningen een mooie start en basis vormen om mobieler te worden of om je ruimte te vergroten.

VOOR THUIS
Benieuwd naar de fascie-oefeningen? Ga thuis zelf aan de slag met het Trainingspack Dryland Fascie! De oefeningen zullen misschien herkenbaar zijn, maar het gaat met name om de manier waarop je ze uitvoert. Het gaat niet zozeer om de tijdsduur van de oefeningen, maar om de hoeveelheid buik-ademhalingen die je doet tijdens de oefeningen.

Literatuurverwijzing: Anatomy Trains, 3rd Edition. Myofascial Meridians for Manual and Movement Therapists. Thomas W. Myers